Sprawa karna płk Konrada Zielińskiego

 

płk. Konrad Zieliński

 

Bartłomiej Szyprowski
Archiwum Wojskowego Sądu Specjalnego przy Komendzie Głównej Armii Krajowej jako „środek walki”. Sprawa karna płk. Konrada Zielińskiego

 

Prowadzona ze wschodu ofensywa Armii Czerwonej doprowadziła w szybkim tempie do wycofania wojsk niemieckich z terenu Polski. Postawiła również przed Armią Krajową obowiązek realizacji planu „Burza” zakładającego prowadzenie walki z wrogiem oraz występowanie wobec wkraczających wojsk sowieckich w roli gospodarza terenu. Działania sowieckich i polskich komunistycznych organów represji, zmierzających do unicestwienia organów Polskiego Państwa Podziemnego, wymusiły rozwiązanie zdekonspirowanej AK. Powstające odgórnie oraz samorzutnie struktury oporu wobec nowego okupanta były z cała bezwzględnością rozpracowywane i likwidowane. Represji poddawano również tych żołnierzy AK, którzy nie podjęli działalności wymierzonej w polityke komunistów.

Jednym z działań Urzędu Bezpieczeństwa zmierzających do eliminacji przeciwników politycznych była akcja ujawnieniowa. Na podstawie zdobytych w ten sposób informacji aparat represji uzyskał  szerokie spectrum wiedzy o osobach i kontaktach armii podziemnej. W wielu przypadkach prowadziło to do póxniejszego zatrzymania tych osób i wytaczania im procesów karnych o rzeczywiste lub urojone, wrogie w przekonaniu komunistów, działania przeciw mowej władzy. Na podstawie dekretu PKWN z 23 IX 1944 r. oraz rozkazu organizacyjnego nr 023/org Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego i ministra obrony narodowej Michała Żymierskiego z 20 I 1946 r. powołano Wojskowe Sady Rejonowe. Sądom wojskowym podlegało rozpoznanie spraw osób, którym zarzucono popełnienie zbrodni stanu, m.in. czynu z art. 86 kkWP z 1944 r. Zadania sądownictwa wojskowego miały charakter ideologiczny i propagandowy, sprowadzając się w istocie nie do ochrony praworządności, lecz ustroju Polski „ludowej” i „praworządności ludowej” poprzez eliminację wszelkiego rodzaju „reakcji” i osób uznawanych za wrogów klasowych.

Przedmiotem niniejszego opracowania jest przybliżenie i analiza materiałów źrółowych sprawy prowadzonej przeciwko płk. Konradowi Zielińsiemu, prawnikowi, przedwojennemu oficerowi korpusu sądownictwa WP, a także, po przeniesieniu go w 1932 r. do rezerwy, sędziemu w strukturach sądownictwa powszechnego. W czasie okupacji pod pseudonimem „Karola” sprawował on funkcję szefa Słuzby Sprawiedliwości w Komendzie Głownej ZWZ-AK.

Konrada Zielińskiego zatrzymali 12 XII 1946 r. funkcjonariusze WUBP w Szczecinie. W toku rewizji osobistej nie ujawniono żadnych przedmiotów zabronionych. Tego samego dnia, działając na podstawie art. 85 kwpk i zarządzenia o rewizji wydanego przez szefa PUBP w Koszalinie, dokonano rewizji w mieszkaniu zajmowanym przez zatrzymanego przy ul. Roosevelta 6 w Koszalinie. Zieliński został nastepnie przewieziony do Warszawy, z czego należy wnosić, że zatrzymany został na polecenie Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Stosownie do przepisu art. 91 kwpk osobie, u której rewizja miała się odbyć, należało doręczyć odpis postanowienia o rewizji wydanego przez sąd lub prokuratora. W wypadkach niecierpiących zwłoki przeprowadzający rewizję winien doręczyć odpis postanowienia organu prowadzącego dochodzenie lub śledztwo. Z powyższego wynika, że naruszono powyższe reguły kwpk, bowiem ani WUBP w Szczecinie, ani PUBP w Koszalinie nie prowadziły śledztwa przeciwko Zielińskiemu, a doręczony dokument miał postać zarządzenia, a nie postanowienia.

20 XII 1946 r. oficer śledczy MBP por. Aleksander Majkowski przesłuchał Konrada Zielińskiego w charakterze podejrzanego. Rubryka w protokole przeznaczona na wskazanie zarzucanego czynu nie została wypelmniona przez przesłuchującego. Z danych osobowych zawartych w treści protokołu wynikało, że Konrad Józef Zieliński urodził się 14 XII 1884 r. w Nowej Woli, pow. Mińsk Mazowiecki, jako syn Gustawa i Józefy z d. Bębnowska. Przed zatrzymaniem wykonywał zawód adwokata. W protokole wskazano również informacje odnoszące się do służby wojskowej, stanu majątkowego, posiadanych odznaczeń i uprzedniej karalności przesłuchiwanego. Przesłuchanie powyższe dotyczyło działalności konspiracyjnej Zielińskiego w czasie okupacji. (…)

 

Zobacz pełną treść publikacji (wraz z przypisami):

Bartłomiej Szyprowski – Archiwum Wojskowego Sądu Specjalnego przy Komendzie Głównej Armii Krajowej
jako „środek walki”. Sprawa karna płk. Konrada Zielińskiego
„Zeszyty Historyczne WiN” 2015, nr 42, ss. 175-191