Bartłomiej Szyprowski
Zdradzony Komendant. Ostatnia walka i śmierć Wincentego Mieczysława Wróblewskiego „Szuma”
Początek lat 50. stanowił schyłek antykomunistycznej działalności niepodległościowej w Polsce. Amnestia z wiosny 1947 r. skutecznie zredukowała liczbę partyzantów, którzy widzieli w niej przede wszystkim powrót do „normalnego” życia po latach wojennej grozy oraz walki z narzuconym ze wschodu systemem. Złożyła się na to równiez kwestia, że większośc konspiratorów przestała wierzyć w szanse zwyucięstwa wraz z uznaniem rządu polskiego na arenie międzynarodowej oraz umacnianiem się władzy komunistycznej w kraju. Podobna sytuacja wystąpiła na Zamojszczyźnie. Ten rejon, wykrwawiony w walkach z Niemcami oraz Ukraińską Powstańczą Armią, już w lipcu 1944 r. doświadczył terroru organów bezpieczeństwa nowej władzy – od tej chwili musiał walczyć z nowym okupantem. Amnestia z wiosny 1947 r. praktycznie zlikwidowała zbrojny ruch oporu, ujawnieni dowódcy zaś w większości znaleźli się w więzieniach lub opuścili ten teren.
W 1948 r. z inicjatywy Mariana Pilarskiego „Jura” powołano nową organizację konspiracyjną pod nazwą II Insketorat Zamojski Armii Krajowej. Jego zadaniem było utworzenie „szkieletowej” siatki powiązań organizacyjnych i aktywizacja niepodległościowa ludności w momencie wybuchu konfliktu zbrojnego krajów anglosaskich ze Związkiem Sowieckim przewidywanego wiosną 1950 r. Celem utajnienia działan przed organami UB do minimum ograniczono działalnośc zbrojną, skupiając się przede wszystkim na powiększaniu liczby zaprzysiężonych członków. Jednym z żołnierzy nowej struktury był Wincenty Mieczysław Wróblewski „Szum”, który objął funkcję dowódcy rejonu II obejmującego Grabowiec w obwodzie hrubieszowskim organizacji, dowodzonym przez Mieczysława Dziducha „Colina”. (…)
Zobacz pełną treść publikacji (wraz z przypisami):
Bartłomiej Szyprowski – Zdradzony komendant. Ostatnia walka i śmierć
Wincentego Mieczysława Wróblewskiego „Szuma”
„Studia Lubuskie” 2018, t. 14, ss. 159-172